Manastir Svetog Nikole - najbitnije informacije

Iznad ušća reke Banjske u Toplicu, na uzvišenju koje gleda na grad, stoji najstarija zadužbina Stefana Nemanja. Ovaj manastir građen je u istom periodu kad i Manastir Presvete Bogorodice, za vreme njegove vladavine u Toplici. Za razliku od Presvete Bogorodice, crkva je obnovljena i rado posećena od strane lokalnog stanovništva i turista. U blizini manastira nalazi se Kuršumlijsko groblje, kao i spomenik Palim borcima NOBa. Predlažemo da, kada budete u poseti ovom kraju Srbije, organizujete sebi izlet u okviru kog ćete obići obe zadužbine.

Istorija manastira Svetog Nikole
Nakon dizanja manastira posvećenog Bogorodice, Stefan Nemanja je radio na dizanju ovog manastira. Pretpostavka je da su se radovi odvijali u periodu 1159-1166 godine. Kuršumlija je bila početak njegove vojničke, državničke i graditeljske mise. Manastir je u svojoj osnovi jednobrodna građevina sa kriškasto podeljenom kupolom nalik na carigradske crkve. U južnom delu građevine izgrađen je prostor namenjem za grobnicu. Stil izgradnje koji meša vizantijske uticaje i romaničke elemente koji je bio preteča Raškog stila. Unutrašnjost manastira čuva delove živopisa iz 14. veka.

Na doradi manastira radio je Nemanjin sin Stefan, koji je dozidao otvoreni egzonarteks i dve kule zvonare u kojoj je ostavljen prostor za još jedno grobno mesto. Kapela koja se naalzi na severnoj strani delo je kralja Milutina koji ju je podigao početkom 15. veka. Manastirska crkva prekrivena olovom uklapala se sa ostalim crkvama u Kuršumliji zbog koje je nosila ime Bele Crkve. Nakon što su Osmanlije uklonile bakar posle Velike seobe Srba, crkva je propadala sve do 1910. godine kada je središnji deo crkve ponovo pokriven. Izvršeni su delimični istraživački radovi na ovom lokalitetu, a rekonstrukcija jednog dela manastira završena je tokom leta 2020. godine.

Značaj manastira Svetog Nikole
Od 1979. godine ceo lokalitet zaštićen je od strane države kao spomenik kulture od izuzetnog značaja. Zaštitom i obnovom ovog manastira čuva se kulturna baština Srbije i jedne od njenih najcenjenijih dinastija. Unutar manastirske crkve osnovan je prvi prepisivački centar u vreme Nemanjića, a sam stil izgradnje bio je dosta napredan za vreme nastanka i predstavlja pravi pomak u umetnosti i arhitekturi u Srbiji.

Kako doći do manastira Svetog Nikole?
Iz pravca Prolom banje do manastira je najbolje doći automobilom kako je udaljenost nešto veća od 20 kilometara. Ovaj put će vam oduzeti svega 30 minuta i sprovešće vas kroz predivne prirodne predele Kuršumlije.

Automobilom: U Prolom banji priključite se na državni put 228 koji pratite uz Prolomsku reku do mesta Rudare u čijoj je blizini priključenje na autoput E-80. Uz reku Kosanicu pratite ga kroz mesta Visoka i Kastrat pored kog je levo skretanje na ulicu Kosančića Ivana. Ova ulica vodi vas do groblja i ulice Svetog Save odakle manastir nije daleko.

Dodatne informacije
Za ulazak u crkvu je potrebno biti svedeno obučen, pokrivenih ramena i bez kratke odeće.