Saborna crkva u Nišu - najbitnije informacije
Saborna crkva u Nišu je treća najveća crkva u Srbiji, odmah iza Hrama svetog Save i crkve svetog Marka u Beogradu. Posvećena je Svetoj Trojici i predstavlja svojevrsnu prekretnicu svojom arhitekturom. Kroz istoriju je preživela bombardovanja i požare. Smeštena je u Niškoj opštini Medijana.
Istorija Saborne crkve u Nišu
Ubrzo nakon što je Turska Pariskim mirom priznala ravnopravnost muslimana i hrišćana, započeta je izgradnja crkve. Episkop niški Janićije značajno je pomogao i ubrzao izgradnju crkve, kako time što je donirao veću svotu novca, tako i što je pozvao imućniji deo naroda da učestvuje u doniranju. Projektant i neimar Andrija Damjanović obavezao se na gradnju trobrodne bazilike sa 5 kubeta, dok su zahtevi da crkva izgleda nalik Gračanici ili Visokim Dečanima došli od predstavnika opštine.
Svečano osvećenje je obavljeno tek 1878. godine na kom je prisustvovao i knez Milan Obrenović, a dodatne dorade poput dodavanja zvona, zvonika i ikonostasa obavljane su sve do 1937. godine. U crkvi se nalazilo 20 ikona srpskog slikara Đorđa Krstića, Steve Todorovića, Milutina Markovića i Pavla Čortanovića. Bombardovanje 1944. godine pogodilo je crkvu, kada su potpuno uništene galerije kapela posvećenih sv. Jovanu Krstitelju i sv. Apostola Nikanora.
Značaj Saborne crkve u Nišu
- Renesansa, zapadni barok, srpsko i romansko vizantijska, kao i islamska arhitektura, primetni su stilovi koji su uticali na finalni izgled crkve što predstavlja prekretnicu u istoriji srpske arhitekture
- Ikona “Smrt kneza Lazara” čiji je umetnik Đorđe Krstić pokrenula je poznatu "polemiku o pravoslavnosti” i samo je jedna od prelomnih tačaka koje je pokrenuo ikonostas urađen u stilu akademskog realizma
Šta obavezno videti?
U oktobru 2001. godine u požaru koji je buktao satima crkva je ogoljena. Izgubljeni su cenjeni ikonostati i umetnine, nakon čega je obnovu pokrenuo episkop niški Irinej. Crkva je ponovo obnovljena i osveštana 2006. godine. Muzej crkvenih starina koji je otvorio Patrijarh srpski Porfirije, aprila 2021. godine, poseduje 264 eksponata iz Niške mitropolije.
Kako doći do Saborne crkve u Nišu?
Linije javnog gradskog prevoza koja se mogu čekati na Trgu Pavla Stojkovića mogu se koristiti za dolazak do neposredne blizine crkve odakle je potrebno kratko pešačiti. Šetnja od centra grada takođe je jedna od opcija za koju ne treba izdvojiti mnogo vremena.
- Autobuske linije: 7, 8, 9
- Peške: od trga Pavla Stojkovića do ulice Obrenovićeva, kroz Marger park sve do Episkopske
- Automobilom: od Trga Pavla Stojkovića moguće je voziti kroz ulice Dušanovu ili Jug Bogdana do Episkopske
- Taxi stanice: Prvi Taxi 018 /4500005, Bros Taxi 018 /4155541, City Taxi 0800 / 000022
Dodatne informacije
- Crkvu je moguće posetiti u vreme bogosluženja. Ona se održavaju radnim danima u 7:30 i 17:00, sveta liturgija ponedeljkom i subotom u 8:00 kao i one uoči praznika u 17:30.
- Za ulazak u crkvu je potrebno biti svedeno obučen, pokrivenih ramena i bez kratke odeće; na nekim lokacijama dostupne su dugačke suknje za žene koje mogu nositi tokom posete.